Biografia

Mały Frycek, bo tak mówili na niego najbliżsi, zaczął grać na fortepianie już w wieku czterech lat. Z początku muzyki uczyła go matka, ale talent małego chłopca szybko przewyższył jej umiejętności. Sześcioletni Fryderyk rozpoczął lekcje u Wojciecha Żywnego, uznanego nauczyciela, u którego „i osioł nauczyłby się grać” – jak pisał w późniejszych listach Chopin.
Proszę nie krępować mi ozora

Ośmioletni Fryderyk potrafił już zagrać dość skomplikowane melodie, a nawet skomponować własne, proste utwory. Gdy miał siedem lat opublikowane zostały jego dwa polonezy. Rok później zagrał swój pierwszy publiczny koncert, po którym porównywano go z innym „cudownym dzieckiem” – Mozartem. Chociaż nie przepadał za występami, podczas spotkań ze znajomymi w warszawskiej kawiarni „Honoratka”, nie odchodził od fortepianu, improwizując żarty muzyczne. Był też „organistą licejskim” – grał na mszach niedzielnych dla uczniów liceum. Na wakacje „młody geniusz” wyjeżdżał do rodzinnych majątków kolegów m.in. do Szafarni na Kujawach, gdzie włóczył się po wsiach, zbierając melodie, które następnie twórczo rozwijał w swoich kolejnych utworach. Zaczął tam redagować również „Kurier Szafarski”, w którym podpisywał się anagramem swego nazwiska Pichon. Informował o wydarzeniach folwarcznych i o plotkach, rymował, a gdy panna Ludwika Dziewanowska jako cenzor raz coś skreśliła, zareagował natychmiast wierszykiem: „Proszę bardzo cenzora, nie krępować mi ozora”. Stale szkolił się pod czujnym okiem warszawskich pianistów. Najwybitniejszym mistrzem młodego Chopina był sławny kompozytor Józef Elsner, który „męczył” Fryderyka zasadami kompozycji.

Choć wyjeżdżasz w obce kraje…
Chopin przed wyjazdem z ojczyzny zdobył szerokie uznanie publiczności. 11 października 1830 roku zagrał ostatni koncert e-moll w Teatrze Narodowym w Warszawie. Występ wirtuoza zgromadził aż 700 widzów. Następnego dnia „Kurjer Warszawski” pisał, że „nader przyjemny był wczorajszy wieczór dla lubowników muzyki”. Trzy tygodnie później opuścił kraj, ruszając do Wiednia. Na pożegnanie chór pod batutą Józefa Elsnera, zaśpiewał mu wówczas słowa, które okazały się prorocze: „Choć wyjeżdżasz w obce kraje, serce twoje w nas zostaje”. Do ojczyzny już nigdy nie powrócił. „Wyjeżdżał (…) zdobyć trochę doświadczenia, poobserwować życie muzyczne, a również z zamiarem udzielenia występów i wypromowania własnej osoby. W Wiedniu zaskoczyła go i wstrząsnęła nim informacja o wybuchu powstania w Warszawie” – mówił dr Mariusz Wrona, autor książki „Fryderyk Chopin. Poeta fortepianu”. Jako 21-latek zamieszkał w stolicy Francji. „Gdy dostał się do Paryża zaistniała szansa powrotu do Polski, ale odmówił. Nie chciał zostać nadwornym pianistą carskim” – podkreślał dr Wrona. Tęsknota za Polską i bliskimi towarzyszyła mu do końca życia. Pierwszy koncert w stolicy Francji okazał się niekwestionowanym sukcesem. Chopina oklaskiwali m.in. inni wielcy kompozytorzy Mendelssohn i Liszt. Ten ostatni, gdy ukazały się drukiem pierwsze etiudy polskiego kompozytora, odciął się od świata, by je przestudiować. Sam Chopin, którego nazwisko stało się znane w Europie, koncertował w Niemczech, Czechach, Szkocji, Anglii. Głównie utrzymywał się jednak z udzielania prywatnych lekcji fortepianu. Bywał też na paryskich salonach, gdzie uchodził za człowieka o „doskonałych manierach i wielkim uroku osobistym”. Podczas jednego ze spotkań towarzyszkich poznał pisarkę, Aurorę Dudevant, znaną pod pseudonimem George Sand, która była jego towarzyszką życia przez kilkanaście lat. Wraz z nią wyjechał na Majorkę. Niestety wilgotna aura, nie wpłynęła korzystanie na słabe zdrowie pianisty. Zerwanie znajomości wpłynęło negatywnie na kondycję Chopina. Niemal przestał tworzyć, osłabł, nie dawał koncertów. Wyjątek zrobił dla Polonii w Londynie. Jednak podczas występu zasłabł. Był to jego ostatni publiczny koncert.

Sercem Polak, a talentem świata obywatel

Umierając Chopin, prosił o sprowadzenie do Paryża swojej siostry. Ludwika Jędrzejewiczowa zdążyła zobaczyć się z bratem, a potem, zgodnie z jego wolą zabrała serce wirtuoza do Warszawy. Artystę pożegnano „Marszem żałobnym” jego autorstwa. W nekrologu Cyprian Kamil Norwid napisał: „Rodem warszawianin, sercem Polak, a talentem świata obywatel”. Będąc współtwórcą europejskiego romantyzmu, Chopin zawarł w swoich utworach elementy wyraźnie polskie. W ciągu zaledwie 39-letniego życia skomponował dwa koncerty fortepianowe, trzy sonaty, kilkadziesiąt mazurków, siedemnaście polonezów, liczne nokturny, wariacje, scherza, preludia i inne krótsze utwory. Twórczość polskiego kompozytora wywarła artystyczny wpływ m.in. na Siergieja Rachmaninowa, Richarda Wagnera, Ferenca Liszta czy Roberta Schumanna, którzy wzorem Chopina zaczęli rozwijać we własnych kompozycjach motywy muzyczne typowe dla swoich narodów.