Hilary Koprowski (1916-2013)

Talenty

  • Humanista
  • Naukowca
  • Opiekun zdrowia

Profil

Lekarz, wybitny uczony, specjalista z zakresu wirusologii, immunologii i biologii raka. Opracował szczepionkę przeciwko wirusowi polio, zapisując się tym samym w historii światowej medycyny. A po godzinach… utalentowany kompozytor i pianista oraz znawca i kolekcjoner malarstwa.

Biografia

„To był barwny, ciepły i przyjazny ludziom człowiek renesansu, rzadko spotykana indywidualność” – wspominał prof. Mieczysław Chorąży, znajomy Koprowskiego. „Umiał przyciągać ludzi, cieszył się dużym autorytetem, ale był wymagający. Miał cechy przywódcze” – dodawał. Koprowski urodził się w Warszawie, gdzie kształcił się w warszawskim Liceum Ogólnokształcącym im. Mikołaja Reja. Tam, jak wspominał po latach, uzyskał gruntowne wykształcenie. Równolegle uczęszczał do Konserwatorium, gdzie opanował sztukę gry i kompozycji na fortepianie. W roku wybuchu II wojny światowej ukończył studia medyczne na Uniwersytecie Warszawskim. Podczas ostatnich trzech lat studiów był już asystentem w Zakładzie Doświadczalnej Patologii.

Gryzonie i wirusy 

W czasie wojny Koprowski wraz z żoną przeniósł się do Włoch, a następnie zamieszkał w Brazylii. Tam też rozpoczął pierwsze badania w dziedzinie wirusologii, pracując w Laboratorium Żółtej Febry. Prawdopodobnie osobiste poznanie Maxa Theilera – bakteriologa, który opracował wcześniej szczepionkę na żółtą febrę, zainspirowało Polaka do własnych poszukiwań. Z Brazylii przeniósł się do USA, gdzie pozostał do końca życia. Rozpoczął badania nad szczepionką przeciwko wirusowi polio. W jej produkcji zastosował metodę wynalezioną przez Ludwika Pasteura. Doprowadził do takiego osłabienia wirusa, że można go było bezpiecznie podać człowiekowi. Swoje osiągnięcie Koprowski zawdzięczał bawełniakom – gryzoniom z rodziny chomikowatych. To z zarażonych zwierząt pobierał wycinki z mózgu, które następnie odpowiednio spreparowane wstrzykiwał kolejnym bawełniakom. Po kilkunastu takich zabiegach wirus był znacząco osłabiony. Zatem nadawał się do podania ludziom. „Szczepionka Koprowskiego podawana była doustnie, co pozwalało na prowadzenie wygodnej i szybkiej akcji szczepień. Zawierała bardzo osłabionego, ale wciąż żywego wirusa. Problemem było stężenie szczepionki, by nie wywołała choroby” – tłumaczył Wojciech Duch. Ostatecznie Koprowski zaryzykował i w styczniu 1948 r. osobiście przyjął wynalezioną przez siebie szczepionkę. Bez skutków ubocznych uzyskał odporność na wirusa. Szczepionkę przyjął także jego zespół badawczy. Po kolejnych dwóch latach testów klinicznych, szczepionka została podana dwudziestu dzieciom w Letchworth Village. Żadne z nich nie zachorowało na polio, a w ich organizmach wytworzyły się skuteczne przeciwciała. Osiem lat później odbyły się masowe szczepienia w Kongo, w wyniku których zaszczepiono 250 tys. dzieci. Warto dodać, że w latach 50. także w Polsce polio zbierało śmiertelne żniwo. Corocznie chorowało kilka tysięcy dzieci. „Szczepionką Koprowskiego uratowano przed ciężkim kalectwem miliony dzieci i młodzieży na całym świecie, w tym również w Polsce, bowiem Profesor ofiarował Polsce ok. 9 milionów dawek szczepionki – zostało zaszczepionych ok. 7 300 000 dzieci i epidemia została opanowana” – wyjaśniał prof. Chorąży. 

Wściekłe lisy 

Oprócz wynalezienia szczepionki przeciw polio Koprowski opracował nowy typ szczepionki przeciwko wściekliźnie u ludzi i zwierząt. Umożliwiła ona wyeliminowanie wścieklizny u lisów we Francji i Belgii. Koprowskiego bardzo interesowała też możliwość produkcji biopreparatow w roślinach przy użyciu techniki inżynierii genetycznej. Przy użyciu tej technologii udało się wyprodukować w tytoniu przeciwciała przeciwko antygenom raka jelita grubego. „Był entuzjastą techniki modyfikacji genetycznej roślin i zwierząt dla potrzeb nauki, zwłaszcza biomedycyny, jednakże wykazywał przezorność i pewien dystans do wprowadzania tej techniki dla celów rolniczych” – tłumaczył prof. Chorąży. Koprowski był także sprawnym managerem. Udało mu się przekształcić kierowany przez siebie Instytut Anatomii i Biologii Wistara w Filadelfii w nowoczesny ośrodek badawczy, który na szeroką skalę rozpoczął współpracę międzynarodową. Koprowski zapewnił w nim pracę ambitnym stażystom z wielu ośrodków akademickich z Polski. Po odejściu z Instytutu Wistara Koprowski otrzymał pozycję profesora w Zakładzie Mikrobiologii i Immunologii w Thomas Jefferson University w Filadelfii. Do końca życia pracował nad wirusami. Dorobek naukowy Koprowskiego jest olbrzymi i wynosi ponad 900 publikacji. 

Koncerty dla współpracowników 

Profesor Koprowski był nie tylko naukowcem, ale też erudytą. Po godzinach wolnych od pracy naukowej interesował się sztuką, którą kolekcjonował (głównie malarstwo holenderskie i włoskie). Uwielbiał poezję i do końca życia grał na fortepianie, organizując koncerty dla… współpracowników. Wielką pasję humanistyczną Koprowskiego potwierdzał prof. Chorąży: „Podziwiałem [jego, Koprowskiego] kolekcję obrazów i słuchałem kompozycji Hilarego na fortepian w jego wykonaniu. Czerpał z muzyki siłę i pogodę ducha. Był uroczy, pełen życia i nowych twórczych pomysłów nie tylko w obszarze nauki. Znał historię, literaturę i geografię wielu krajów świata, w czym pomocna mu była znajomość kilku języków europejskich”. Także wiedza historyczna Koprowskiego była imponująca. Utkwiło mi w pamięci spotkanie w Kolonii, gdy oprowadzał mnie po katedrze, a przy grobowcu Rychezy Lotaryńskiej, królowej Polski, żony Mieszka II i matki Kazimierza Odnowiciela wygłosił wykład o koligacjach rodów panujących ówczesnej Europy” – potwierdzał prof. Chorąży. Tuż przed śmiercią profesor Koprowski otrzymał Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski za „za wybitne zasługi w działalności naukowej i charytatywnej dla dobra społeczeństwa Rzeczypospolitej Polskiej”. Zmarł w 2013 r. w Filadelfii. Pośmiertnie odznaczony Orderem Orła Białego w 100. rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości. 


Brak dostępu do ankiet

Aby wziąć udział w ankiecie musisz posiadać konto oraz musisz być zalogowany.



Skip to content