Marian Rejewski (1905-1980)

Talenty

  • Architekt
  • Naukowca

Profil

Nazywany „hakerem stulecia”. Genialny matematyk i kryptolog. „Bardziej przyczynił się do zwycięstwa aliantów nad Hitlerem, niż wszystkie armie” – mówił o nim Jan Nowak-Jeziorański.

Biografia

Urodził w Brombergu (tak ówcześnie nazywała się Bydgoszcz) w prowincji poznańskiej, jako syn Józefa, kupca zajmującego się handlem tytoniem oraz Matyldy z domu Thoms – córki właściciela browaru. Ukończył studia na wydziale matematyczno-przyrodniczym Uniwersytetu Poznańskiego. 

Tajny kurs 

Był uczestnikiem tajnego kursu kryptologii dla starannie wyselekcjonowanych 26 studentów matematyki mówiących po niemiecku. Celem organizowanych przez Biuro Szyfrów Oddziału II Sztabu Głównego Wojska Polskiego zajęć było rozpoczęcie systematycznej pracy z wykorzystaniem metod matematycznych, głównie kombinatoryki i probabilistyki, do łamania nowoczesnych niemieckich szyfrów maszynowych. Po odbyciu tajnego kursu kryptologii uczestniczył w pracach mających na celu odkodowanie niemieckich szyfrów maszynowych. Rejewski znalazł się wśród wyróżniającej się trójki młodych matematyków, obok Henryka Zygalskiego i Jerzego Różyckiego, których zatrudniono w Biurze Szyfrów. Wkrótce cała trójka rozpoczęła pracę, której celem było odczytywanie zaszyfrowanej przez Enigmę niemieckiej korespondencji wojskowej. Maszyna, używana już wcześniej w cywilnej wersji do korespondencji handlowej, mogła wytworzyć niewyobrażalną, wręcz kosmiczną liczbę kombinacji literowych, niemożliwych w ówczesnych, przedkomputerowych czasach, do złamania. „Liczba kombinacji szyfrowych Enigmy, uwzględniając same tylko połączenia wtyczkowe, wynosiła 100391791500. Uwzględniając tak zwane walce odwracające – 7905875085625. Uwzględniając możliwości wirników szyfrujących około 4 septylionów – wyjaśniał w książce „W kręgu Enigmy” Władysław Kozaczuk. Nie dziwi zatem pewność i poczucie bezpieczeństwa hitlerowskich szyfrantów, którzy uważali swój system za nierozwiązalny. 

Atak na Enigmę 

Niezrażony Rejewski „zaatakował” Enigmę niestosowaną dotąd w kryptologii metodą matematycznej kombinatoryki. Przy wsparciu francuskiego wywiadu, który dostarczył materiały uzyskane od agenta niemieckiego, Marian Rejewski, Henryk Zygalski i Jerzy Różycki zrekonstruowali system wewnętrznych połączeń niemieckiej maszyny. Aż do wybuchu II wojny światowej polski Sztab Główny i Ministerstwo Spraw Zagranicznych otrzymywały wielkiej wagi informacje o niemieckich siłach zbrojnych i innych resortach III Rzeszy, jednak bez ujawnienia Enigmy jako ich źródła. Pięć tygodni przed napadem Niemiec na Polskę Marian Rejewski wraz z zespołem innych kryptologów i pracowników Biura Szyfrów zaprezentował sposób deszyfrowania i kopię Enigmy przedstawicielom brytyjskiego oraz francuskiego wywiadu wojskowego. Złamanie kodu Enigmy uznawane jest powszechnie za wydarzenie przełomowe, które miało kluczowe znaczenie dla wyniku II wojny światowej. Historycy całkowicie poważnie szacują, że dokonanie to pozwoliło ocalić aż 30 milionów ludzkich istnień.

Inwigilacja 

Po 1 września 1939 r. Rejewski został ewakuowany przez Rumunię do Francji. Po powrocie do ojczyzny był stale inwigilowany przez komunistyczną „bezpiekę”. Został zwolniony z pracy. Rejewski człowiek inteligentny i przenikliwy szybko zorientował się, że jest na celowniku służb. Dzięki temu i nieudolności funkcjonariuszy UB, którzy nie mieli tak naprawdę pojęcia z kim mają do czynienia, uniknął drastycznych represji. Ostatecznie teczkę matematyka odesłano do archiwum z notką: „W toku rozpracowania nie ustalono, by figurant uprawiał jakąkolwiek wrogą działalność w stosunku do PRL. Również utrzymywane przez niego kontakty i obecne miejsce pracy nie dają podstaw do twierdzenia uzasadniającego jego ewentualne powiązania z wywiadem”. Dopiero w 1967 r. Rejewski ujawnił swój udział w złamaniu szyfru Enigmy i napisał wspomnienia, które zdeponował w ówczesnym Wojskowym Instytucie Historycznym.


Brak dostępu do ankiet

Aby wziąć udział w ankiecie musisz posiadać konto oraz musisz być zalogowany.



Skip to content