Oskar Kolberg (1814-1890)

Talenty

  • Humanista
  • Naukowca

Profil

Niespełniony kompozytor i pianista. Wybitny folklorysta. Niestrudzony zbieracz opisów kultury ludowej. „Ojciec” etnografii i językoznawstwa.

Biografia

„Urodziłem się w miasteczku Przysusze (…) na rynku polskim – bo są tam trzy rynki: polski, żydowski i niemiecki (…). Pamiętam, żem miał mamkę Zuskę wieśniaczkę, która mi ciągle nad kołyską wyśpiewywała” – wspominał po latach. Jego ojciec był inżynierem, geodetą, wykładowcą Uniwersytetu Warszawskiego. Pod koniec XVIII wieku przybył do Polski z Prus. Matka pochodziła ze spolonizowanej rodziny emigrantów z Francji. 

Znakomity artysta miasta Warszawy 

Młody Oskar dorastał w cieniu Fryderyka Chopina, który był rówieśnikiem i przyjacielem jego brata – Wilhelma. Przyszły etnograf także marzył o muzyczne karierze. Uczęszczał do Liceum Warszawskiego równocześnie pobierając naukę gry na fortepianie. Jego nauczyciel Józef Elsner ocenił przygotowanie pianistyczne i kompozytorskie Kolberga wysoko, zaliczając  go do „znakomitszych artystów miasta Warszawy”. Jednak debiut kompozytorski Kolberga w 1836 r. przeszedł bez echa, a rodzina pianisty, obawiając się o przyszłość syna, odwodziła go od kontynuowania muzycznej kariery. Być może z tych powodów Kolberg, pod koniec lat 30., zaczął więcej czasu poświęcać na badania folkloru. Podczas wypraw w gronie przyjaciół (pisarzy, poetów, malarzy, muzyków, m.in. Cypriana Norwida czy Wojciecha Gersona), notował pieśni i melodie ludowe w okolicach Warszawy. Po dwóch latach miał już ich ponad 600. „Kolberg, wychodząc z bohemy warszawskiej, zaczął zbierać ten folklor w intencji transponowania go później w artystycznym opracowaniu dla szerokich mas” – podkreślał prof. Jan Stęszewski. 

Ulatujące dźwięki skrzypka 

W swojej pracy Kolberg wykazywał się wielką skrupulatnością i dokładnością, co pozwoliło na zachowanie kulturowego dziedzictwa wielu regionów. Krok po kroku poszerzał swoje zainteresowania o kolejne części Polski. W ciągu dwudziestu lat badaniami etnograficznymi objął: Kutnowskie, Kurpie, Krakowskie, Podgórze Beskidzkie Podhale, Śląsk, Kaliskie, Płockie, Radomskie, Kieleckie, Lubelskie, Sandomierskie, Ziemię Dobrzyńską, Łomżyńskie, Chełmskie i Podole. Materiał pozyskiwał również korespondencyjnie, ponieważ nie zawsze było go stać, aby docierać w najdalsze zakątki kraju. O swojej metodzie zbierania materiałów pisał w liście do Ignacego Kraszewskiego: „Tyle tylko powiem, że nie mało przy tym zaznałem trudności, a nawet i przykrości. Trudności te leżały w nieufności naszego ludu, w niechęci jaką ma w powierzaniu swoich pieśni obcemu, tak nazywa każdego w paltocie lub surducie (…). Nieraz przyszło mi w brudnej izbie, przy obawie o własną skórę, wśród duszącego dymu, wyziewów i gwaru, tłumie zgromadzonego i cisnącego mnie ludu, bez światła prawie stenografować ulatujące dźwięki skrzypka”. Rodzimą kulturę ludową zawarł w monumentalnym dziele „Lud. Jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, muzyka i tańce”. Za życia udało mu się opublikować 33 tomy tej monografii. Choć jego zbiorów wystarczyłoby na 70 kolejnych. Oprócz tego opublikował około 200 artykułów z zakresu etnografii, folklorystyki, językoznawstwa, muzykologii. Folkloryzm wykorzystywali później w swoich utworach najwięksi kompozytorzy: Fryderyk Chopin, Karol Szymanowski czy Witold Lutosławski.


Brak dostępu do ankiet

Aby wziąć udział w ankiecie musisz posiadać konto oraz musisz być zalogowany.



Skip to content