Biografia

Po ukończeniu szkoły kolegiackiej przyszły lekarz monarchów kształcił się w poznańskim Kolegium Lubrańskiego. Gdy miał 15 lat rozpoczął w Krakowie studia filozoficzne, a później medyczne. Niedługo później udał się do Padwy, gdzie podjął studia na jednej z najlepszych ówcześnie uczelni Europy. Po trzech latach wytężonej pracy Struś uzyskał doktorat, a krótko potem został mianowany profesorem nadzwyczajnym medycyny teoretycznej na uniwersytecie w Padwie. 

Na wzmiankę gacha… 

Zasłynął jako tłumacz dzieł Hipokratesa i Galena, starożytnych mistrzów medycyny. Jednak jego dziełem życia pozostawały „Nauki o tętnie ksiąg pięcioro”. Książka, napisana po łacinie, została wydana najpierw w Bazylei, potem w Wenecji. „Talent obserwacyjny, wsparty dogłębnymi studiami i olbrzymią erudycją sprawił, że dzieło wywarło znaczny wpływ na ówczesną praktykę medyczną i przygotowało podwaliny pod XVII-wieczny przełom naukowy w tej dziedzinie” – pisał Michał Jańczyk. „Paca była istotnym wkładem polskiej nauki w rozwój medycyny europejskiej” – uzupełniała prof. Jolanta Choińska-Mika. Struś był nie tylko wybitnym teoretykiem, ale też świetnym diagnostą. „Do szczególnej perfekcji doszedł w badaniu tętna, przy czym uwzględniał i analizował także stan psychiczny pacjentów” – wskazywał Michał Jańczyk. Podejrzewając „żonę pewnego znakomitego męża – jak sam wspominał – iż dała się unieść miłości wiarołomnej”, wypytał ją o różne sprawy, badając jednocześnie jej tętno. „Na wzmiankę gacha” tętno stało się „o wiele szybsze, lecz odbywało się to w sposób bardzo nierówny”. Struś opracował też coś w rodzaju zarysu praktycznej farmacji, gdzie opisywał różnego rodzaju leki i sposób ich przygotowania. 

Wdzięczność sułtana i dżuma 

Po powrocie z Włoch Struś wykładał w Akademii Krakowskiej. Podjął też praktykę medyczną. Cieszył się dużym szacunkiem, co zaowocowało posadą nadwornego lekarza u Zygmunta Starego. W 1539 r. wyjechał na Węgry jako lekarz Izabeli Jagiellonki. Uczestniczył także w przedstawicielstwie poselskim do sułtana tureckiego Sulejmana I Wspaniałego (1494-1566), który był ciężko chory. Struś uleczył sułtana, a ten wdzięczności zaproponował mu dostatni pobyt na swoim dworze. Wybitny lekarz powrócił jednak do Polski, osiadł w Poznaniu i kontynuował pracę lekarza. Sława, jaką zdobył sprawiła, że dwukrotnie wybierano go na burmistrza miasta. W 1559 r. został nadwornym lekarzem króla Zygmunta II Augusta, nosząc dumny tytuł Medicinae doctor et phisicus regius. Określany był wówczas jako najsławniejszy lekarz w Europie. Ponoć sam król hiszpański, Filip II, przez posłańców, miał kilkakrotnie zwracać się do polskiego medyka o poradę lekarską. Zmarł na dżumę, zaraziwszy się nią podczas niesienia pomocy ubogiej ludności Poznania w czasie epidemii. 70 lat po śmierci Strusia z jego dzieł skorzystał William Harvey, odkrywca dużego układu krążenia.