Biografia

Pochodził z wielodzietnej rodziny lekarza, społecznika Leona i Eugenii z Gumpertów. W toruńskim gimnazjum był przewodniczącym tajnej organizacji nawiązującej do tradycji filomackiej, „kształtując wśród młodzieży polską świadomość narodową na konspiracyjnych spotkaniach w domu Szumanów”. Od 1904 r. studiował w Wyższym Seminarium Duchownym w Pelplinie. W tym okresie kierował patriotyczną organizacją studencką. Cztery lata później otrzymał święcenia kapłańskie. 

O tak zwanym umiarkowanym piciu

Pracował duszpastersko w Brodnicy, Lubichowie, Dobrczu, Nidzicy i Wielu. Później był proboszczem w Trzebczu, Nawrze i Starogardzie Gdańskim. Wszędzie prowadził działalność społeczną, charytatywną, wydawniczą i narodową. W maju 1918 r. ks. Antoni powołał Pomorskie Towarzystwo Opieki nad Dziećmi, w ramach którego organizował pomoc dzieciom osieroconym w wyniku I wojny światowej. „Złą i okrutną panią jest wojna. Co dzień nowe płaczą wdowy, co dzień nowe szlochają sieroty, co dzień nowy powstaje zastęp mogił (…). Jeśli zorganizowana opieka nad dziećmi była nieodzowna, to wskutek wojny stała się palącą koniecznością. Towarzystwo umieszcza sieroty w rodzinach i ochronkach, organizuje kolonie. Powstają sierocińce. Opuszczonych dzieci są po wojnie tysiące. Uruchomiono domy w Ostrowitem pod Gołubiem i w Lubiczu. Ks. Szuman pochłonięty był pracą dla nich, korzystał z metod wychowawczych ks. Jana Bosco i ks. Bronisława Markiewicza”. Duchowny był też określany „apostołem trzeźwości”. Z jego inicjatywy powstały pomorskie koła księży abstynentów oraz liczne bractwa i stowarzyszenia trzeźwościowe. Duchowny w swoich wystąpieniach, kazaniach, ale też artykułach naukowych podkreślał znaczenie zupełnego zaniechania spożywania napojów alkoholowych, a negował ich umiarkowane spożywanie. „Twierdził on, że alkoholicy rekrutują się spośród tych, którzy w sposób umiarkowany używali alkoholu, dlatego tylko zupełny abstynent ma pewność, że nigdy nie zostanie alkoholikiem” – zaznaczał ks. Krzysztof Dalecki. Ks. Szuman argumentował swoją tezę m.in. w artykule zatytułowanym „O tzw. umiarkowanem piciu” , który ukazał się w listopadowym numerze pelplińskiego „Pielgrzyma” z 1913 r. Kapłan wskazywał tu na przykład takich krajów jak Anglia, państwa Skandynawii, czy Stany Zjednoczone, które zaczęły stosować zupełną wstrzemięźliwość od napojów alkoholowych. „Opierając się na materiałach naukowych pisał, że regularne spożywanie choćby niewielkich ilości alkoholu szkodzi organizmowi poprzez zmniejszenie jego odporności, przedłużanie chorób, a nawet skracanie życia. Podkreślał on również takie skutki uboczne, jak obniżenie sprawności umysłowej czy przyczynianie się do zwyrodnień” – wyjaśniał ks. Dalecki. Za swoją aktywność społeczną ks. Szuman uhonorowany został przez rząd polski Orderem Polonia Restituta. 

Niech żyje Chrystus Król, niech żyje Polska!

Na samym początku II wojny światowej musiał opuścić swoją parafię. Został zatrzymany. Miesiąc później, 2 października 1939 r., postawiono go pod murem kościoła św. Mikołaja w Fordonie koło Bydgoszczy. Za chwilę miała rozpocząć się publiczna egzekucja. Był tam też młody ks. Hubert Reszkowski, którego ks. Szuman podnosił na duchu. Według świadków zbrodni, kapłan, tuż przed rozstrzelaniem, wzniósł okrzyk: „Niech żyje Chrystus Król! Niech żyje Polska!”. 20 maja 1947 r. ciało księdza, po ekshumacji w Fordonie, zostało przewiezione do Starogardu. Tłumy odprowadziły swego proboszcza na miejsce wiecznego spoczynku, na starym cmentarzu, niedaleko bramy wejściowej. Rzeźba w nawie głównej kościoła św. Wojciecha przedstawia ks. Henryka z sierotami, którym wskazuje Krzyż Zwycięstwa. Ks. Antoni Henryk Szuman przewodniczy drugiej grupie kandydatów na ołtarze polskich męczenników czasu II wojny światowej.